In Call Me By Your Name staart Timothée Chalamet in één take vier minuten naar een knapperend haardvuur. In A Ghost Story eet Rooney Mara (ook in één take) in iets minder dan vijf minuten een hele taart op. In Armand zien we net zoiets, maar dan nóg langer. De door Renate Reinsve gespeelde Elisabeth gaat in 10 minuten door meerdere emotionele fases: ze schaterlacht, huilt heel hard, snottert, slijmt.
We leven in een filmtijdperk met en van Renate Reinsve. In 2021 ging haar grote doorbraak The Worst Person in the World in première op het filmfestival van Cannes en won ze de prijs voor beste actrice. Nu, in 2024, speelt ze in drie films in Cineville: ze staat tegenover langzame zombies in Handling the Undead, maakt een Off-Broadwayshow met Sebastian Stan in A Different Man én wordt beschuldigd van slecht moederschap in Armand.
In Armand wordt Elisabeth op het matje geroepen door de leraar van haar 6-jarige zoon. Ze willen niet vertellen waar het over gaat aan de telefoon, dus ze moet langskomen. Met een bordeauxrode regenjas, extravagante oorbellen en een strak paardenstaartje zet ze de toon: Elisabeth is hip, charismatisch en bloedmooi. Ze is niet voor niets een Noorse bekendheid.
In een claustrofobisch en grijsgekleurd klaslokaal gaat het gesprek van start. Elisabeths zoontje, Armand, blijkt ongepaste dingen te hebben gedaan bij een klasgenoot. De school heeft ook diens ouders uitgenodigd voor deze ouderavond/emergency meeting en iedereen staat een lange nacht te wachten. De mensen van de school proberen hun hachje te redden, Elisabeths reputatie komt in gevaar en de ouders van het slachtoffer hebben hun eigen plannen en belangen.
Armand is een schoolklasdrama met een vleugje performance art. Met vlijmscherpe choreografie worden er in de film creatieve grenzen opgezocht. Dat regisseur Halfdan Ullmann Tøndel (1990) achter deze film zit, komt niet uit de lucht vallen. De Noorse filmmaker is de kleinzoon van regisseur Ingmar Bergman en acteur Liv Ullmann (samen maakten zij onder andere Persona, Cries and Whispers en Scenes From A Marriage). Ullmann Tøndel is te gast op het Leiden International Film Festival om zijn film voor het eerst te tonen aan een Nederlands publiek. ‘Het DNA van mijn grootouders zit natuurlijk in mij’, vertelt hij, ‘misschien hebben we daarom dezelfde interesse in filmmaken. Maar er is geen film van mijn grootouders die ik heb gekeken voor Armand, maar misschien zijn er onbewuste gelijkenissen ontstaan.’
Ik ben benieuwd naar je samenwerking met Renate Reinsve als diva-moeder Elisabeth. Hoe kennen jullie elkaar?
‘In 2016 werkten we samen aan een korte film, die we in twee dagen hebben opgenomen. Dat was een geweldige ervaring. Op een dag besloten we om iets groters te doen. Renate was zo al verbonden aan Armand sinds 2017. Ik schreef de rol specifiek voor haar en ze is altijd een trouwe supporter geweest van het project. Ik was aan het worstelen om de film gefinancierd te krijgen, daarom duurde het allemaal zo lang. In de zomer van 2023 begonnen we eindelijk met filmen.’
Wie weleens ‘s avonds in een school is geweest, als alle kinderen weg zijn, weet hoe mysterieus dat kan voelen.
‘Renate had zoiets van: dit is een geweldig project. Ze zei: je moet doorgaan, je moet doorgaan. Toen ze in Cannes de prijs voor haar rol in The Worst Person in the World won, stuurde ze me gelijk een sms. In het berichtje stond dat ze had gewonnen en hoe geweldig dat kon zijn voor óns project. Dat was fijn: dat ze zelfs na die prijs trouw bleef aan de film.’
En hoe kwam je erbij om een schoolklasdrama te maken?
‘De film gaat over vechten voor je leven als volwassene. Armand heeft een soort psychologische thriller vibe, met horrorelementen, en het dringt diep in de psyche van de personages.’
‘Ik heb heel lang op een school gewerkt en als leraar kom je regelmatig in dit soort situaties terecht. Het draait dan vaak om ongemak. Ik vind het bijvoorbeeld grappig om te zien hoe een leerkracht een beschuldiging moet doorgeven aan ouders. Het voelt vreemd om over dat soort onderwerpen te praten. Maar je kan er ook iets humoristisch in zien.’
‘Leerkrachten gaan vaak verkeerd om met beschuldigingen. Dat is de belangrijkste inspiratie die ik heb gehaald uit het werken in het schoolsysteem. Er was nergens een handleiding voor, dus hoe je handelde was gebaseerd op hoe je dag was en of je in staat was om helder te denken. Het schoolhoofd in Armand bijvoorbeeld, zit vol angst. Hij wil het conflict niet op zich nemen maar wel verantwoordelijkheid tonen, zonder echt iets te doen.’
De film heeft ook iets claustrofobisch, zo binnen de vier muren van het schoolgebouw.
‘Wie wel eens ‘s avonds in een school is geweest, als alle kinderen weg zijn, weet hoe mysterieus dat kan voelen – vooral als het ook nog een oud schoolgebouw is. De geschiedenis in de muren is bijna tastbaar, je hoort de echo’s in de gangen en overal zijn stukjes duisternis. Misschien zat je te wachten en hoorde je in een andere kamer, ver van jouw zitplek, de schoonmaker bezig zijn. Ik heb echt op dat speciale gevoel gejaagd.’
‘Samen met de cinematograaf wilde ik naast veel close-ups, ook een soort dans creëren tussen de camera en de acteurs. Zo kan je de claustrofobie beter voelen. En natuurlijk heb ik de geweldige gezichten van mijn acteurs die voor de camera staan.’
En die absurd lange scène van Elisabeth. Hoe regisseer je dat?
‘In het script stond alleen dat Elisabeth heel lang moest huilen. Heel, heel lang. Renate vroeg: hoe lang is lang? Ik zei dat ik dacht aan ongeveer zeven minuten. Renate zei dat dat onmogelijk was, maar ik verzekerde haar dat het haar ging lukken. Daarna hebben we het nooit meer over de scène gehad, tot op de dag van het filmen.’
‘We hebben de scène een hele dag gefilmd. Tien uur om precies te zijn. Dat was een intense ervaring, voor iedereen. Renate en anderen kregen ook even vrij na die dag. Zo uitgeput was iedereen.’
Heel intens.
‘Het opnemen van deze hele film was echt intens. We hebben ‘m chronologisch gefilmd, waardoor iedereen als samen meeging in de waanzin. Om eerlijk te zijn waren we aan het eind allemaal een beetje naar de klote.’
Renate liet me de dans vijf dagen voor de opnames zien en ik vond het geweldig. Dus ik heb alles in de film gestopt.
Ik móét je vragen naar de dansscènes.
‘Ik hou écht van dansen, het voelde daarom logisch dat er dans in zou zitten. De eerste dansscène vindt plaats als een soort van wederopstanding van Elisabeth. Ze danst zichzelf omhoog om weer te kunnen vechten. Uiteindelijk ging het dansen langer door dan ik het bedoeld had. Het zou ongeveer 45 seconden duren, maar het werd bijna 4 minuten. De choreograaf en Renate lieten me de dans vijf dagen voor de opnames zien en ik vond het geweldig. Dus ik heb alles in de film gestopt. Filmmaken doe ik uiteindelijk op gevoel.’
De film is af en gaat nu overal in première, hoe voelt dat?
‘Het was een gekkenhuis, maar tot nu toe voelt het geweldig. Eerst start je met een film, wat al een grote droom van mij was, en dan win je ook nog de Camera d’Or op het filmfestival van Cannes. Het is de eerste keer in de Noorse geschiedenis dat een film uit Noorwegen deze prijs heeft gewonnen. En nu vertegenwoordigen we Noorwegen bij de Oscars. Alles wat daarna nog komt is een bonus.’
‘Ik ben net terug uit de VS. We moesten de film presenteren aan de leden van de Academy, en we zullen er alles aan doen om genomineerd te worden. We hebben ook een goed team om ons heen, dus we zullen zien.’
